موزه هنرهای معاصر تهران، گنجینه هنر مدرن
در سال ۱۳۵۶ خورشیدی با ابتکار کامران دیبا ( معمار برجسته‌ای که عموزاده ملکه وقت فرح پهلوی بود) و پشتیبانی فرح پهلوی موزه هنرهای معاصر که در غرب پارک لاله تهران در زمینی به مساحت دو هزار متر مربع (به جز باغ تندیس‌ها) بنا نهاده شد.
این موزه که شامل جامع‌ترین و ارزنده‌ترین مجموعه هنر غربی در آسیا در زمان تاسیس خود است مهم‌ترین مرکز رویدادهای هنری ایران در زمینه هنرهای تجسمی محسوب می‌شود. در تعریف رسمی این موزه گفته شده موزه هنرهای معاصر نمایشگر چگونگی سیر تحولات هنر معاصر در یک دوره محدود و مشخص است.
معماری موزه هنرهای معاصر تهران
ساختمان موزه که یکی از آثار ارزشمند معماری نوین ایران است، با الهام از معماری سنتی ایران توسط کامران دیبا طراحی و ساخته شده است. چهارسو، هشتی، معبر و گذرگاه چشم‌نواز این بنا بازدیدکنندگان هنردوست را به تامل در فرهنگ و هنر ایران زمین وا می‌دارند. در گالری موزه نمایشگاه‌های مختلف هنری برگزار می‌شود. به هنگام برپایی هر بار که در این موزه نمایشگاهی برپا می‌شود یکی دو گالری به نمایش گنجینه‌های هنرمندان بزرگ جهان می‌پردازند.
ساختمان موزه تلفیق هنرمندانه‌ای از معماری سنتی و مدرن است که در طراحی آن از بادگیرهای حاشیه کویر ایران الهام گرفته شده است. فضای سبز اطراف موزه با تندیس‌هایی زیبایی از هنرمندان معاصر همچون هنری مور، آلبرتو جاکومتی و پرویز تناولی آراسته شده و به پارک مجسمه بدل گشته است. بازدیدکنندگان موزه مسیری چرخشی را می‌پیمایند تا به محل تماشای نگارخانه‌ها برسند. پس از آن به هشتی رفته و در دل هشتی، اثر زیبا و مینیمالی هنرمند ژاپنی، نوریوکی هاراگوچی "ماده و فکر" خود نمایی می‌کند. این اثر از روغن و پولاد ساخته شده است.
مطلب مرتبط: خزانه جواهرات ملی، گران‌ترین موزه ایراندر موزه هنرهای معاصر تهران نزدیک به ۳۰۰۰ اثر ارزشمند و منحصر به فرد وجود دارد که به نخبگان هنرهای تجسمی ایران و جهان متعلق بوده و اکنون در مالکیت این موزه است. وجود آثار هنرمندان پرآوازه مانند رنوار، لوترک، گوگن، پیکاسو، ماکس ارنست و ماگریت باعث شده این موزه عنوان مهم‌ترین و جامع‌ترین موزه هنر مدرن در خارج از اروپا و آمریکای شمالی را به خود اختصاص دهد.
موزه هنرهای معاصر علاوه بر نمایش اشیا و آثار مهم و تاریخی دارای امکانات دیگری مانند سالن سینما، سالن سخنرانی، کارگاه عکاسی، محل فروش نشریه و رستوران می‌باشد.
موزه مجموعه‌ای متشکل و نظام یافته از بخش‌های امور هنری، امور اداری، روابط‌عمومی، کتابخانه تخصصی، روابط بین‌الملل، سینما تک، سمعی و بصری، کانون نیومدیا، کانون موسیقی معاصر، کانون دیزاین، خدمات نمایشگاهی، راهنمایان هنری، آرشیو آثار هنری، مراقبان، دبیرخانه دائمی نمایشگاه‌ها، حراست، فروشگاه کتاب و همچنین کافی‌شاپ می‌باشد.
در کتابخانه تخصصی این موزه هزاران جلد کتاب به زبان‌های مختلف راجع به معماری، صنعت سینما، نقاشی، عکاسی، ارتباط تصویری، طراحی، و دیگر زمینه‌های هنری گردآوری شده است.
موزه هنرهای معاصر در جریان انقلاب
هنگامی که در سال ۱۹۷۹ ایران دستخوش شورش و ناآرامی شد، گالووی برای واپسین بار به تماشای موزه آمد. او نگاره «زن امریکایی برهنه با پستان‌های بزرگ صورتی‌رنگ» از تام ولسمانرا را به یاد می‌‌آورد. پس از وقوع انقلاب، یکی از کارمندان موزه برگه‌ای را از نقاشی آویزان دید که در زیر قاب چپانده شده بود و بر رویش نوشته بود: «دفعه بعد به جای این برگه یک بمب خواهد بود!».
آغداشلو می‌گوید : “در آغاز انقلاب کسی نمی‌دانست چه اتفاقی پیش خواهد آمد. پس تنها کاری که کردند آن بود که زمین را بکنند. چیزی همچون مجموعه درسدن در جریان جنگ جهانی دوم؛ آن‌ها همه چیز را در غارها نگاه داشتند. مشابه چنین چیزی در لوور انجام شد. این چیزها پدید می‌آید. [مهم این است] تا بتوان آثار را امن نگاه داشت. آن‌ها در انجام چنین کاری موفق شدند.”
موزه هنرهای معاصر پس از انقلاب
پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، بسیاری از آثار موزه تحت برچسب “غیر قابل نمایش” از دیدگان پنهان شدند. همچنین آثاری که نمایش‌دهنده برهنگی بودند سبب واکنش مسئولان حکومت جمهوری اسلامی شدند. این آثار در دهه ۱۹۹۰ میلادی برای نمایش به موزه‌های غربی فرستاده شدند.
در سال ۲۰۰۵ میلادی پس از گذشت نزدیک به سی سال از انقلاب اسلامی ایران، نمایشگاهی بزرگ از آثار ممنوعه این مجموعه برای متخصصان هنری برگزار شد. البته تعدادی از آثار نامدار موزه مانند “گابریل با پیراهن باز” از پیر آگوست رنوار، در این نمایشگاه به نمایش گذاشته نشد.
این نمایشگاه که «جنبش هنر مدرن» نامگذاری شده بود پس از تلاش‌های مداوم مسئولان موزه و با پشتیبانی رئیس جمهور وقت محمد خاتمی تشکیل شد و نخستین باری به شمار می‌رفت که تعدادی از آثار ونسان ون گوگ، اندی وارهول و سالوادور دالی پس از انقلاب به نمایش گذاشته شدند.
